EMDR w psychozie: wskazówki odnośnie konceptualizacji przypadku i leczenia. [streszczenie artykułu, część 1]

EMDR in Psychosis:  Guidelines for Conceptualization and Treatment

Journal of EMDR Practice and Research, Volume 7, Number 4, 2013 http://dx.doi.org/10.1891/1933-3196.7.4.208

David P. G. Van den Berg; M. Van der Vleugel; Anton B. P. Staring;  Paul A. J. De Bont; Ad De Jongh

Istotna  część klientów z psychozą doświadczyła w swoim życiu traumy dziecięcej i cierpi z powodu współchorobowości zespołu stresu pourazowego. Badania wskazują, że trudne doświadczenia wczesnodziecięce odgrywają istotną rolę (pośrednio i bezpośrednio) w pojawieniu się i utrzymywaniu objawów psychotycznych. Podejście dwóch metod  w konceptualizacji EMDR i wyniki ostatnich badań odnośnie przetwarzania obrazów związanych z traumą wpasowują się w dotychczasowe poznawcze modele wyjaśniające psychozę. Artykuł przedstawia kilka wstępnych zaleceń odnośnie konceptualizacji terapii EMDR w psychozie, które oparte są zarówno na przesłankach teoretycznych, jak i klinicznym doświadczeniu i zostały zilustrowane opisami przypadków. Opisano kilka przeszkód jakie można napotkać w leczeniu za pomocą EMDR i terapeutyczne rozwiązania dla nich. EMDR w psychozie można łączyć z innymi standardowymi interwencjami jak farmakoterapia lub terapia poznawczo-behawioralna.

Znaczna część pacjentów z psychozą, bo aż 10-30% lub nawet więcej, cierpi z powodu współwystępujących objawów stresu pourazowego. Choć prac oceniających skuteczność EMDR w takich sytuacjach jest niewiele, to te, które są dostępne wskazują, że zastosowanie EMDR powodowało spadek nasilenia objawów lękowych i depresyjnych, poprawę samooceny, a w jednym z badań zmniejszenie nasilenia halucynacji. Zaleca się łączenie EMDR z innymi metodami leczenia ze względu na złożoną naturę psychozy.

Rozmawianie o traumie w przypadku psychozy

Osoby z poważną chorobą psychiczną (Severe Mental Illness, SMI) zwykle chcą opowiedzieć o swoich doświadczeniach urazowych. W kontraście do tego, klinicyści obawiają się zwykle, że spowoduje to pogorszenie stanu psychicznego. Ta „hipoteza szkodliwości” została obalona w badaniach interwencyjnych, a ponadto wykazano, że pacjenci z psychozą dobrze radzą sobie z wywiadem dotyczącym dowiadczeń urazowych. Ujawnienie traumy i trudnych doświadczeń może powodować wzburzenie u każdego, nie tylko u pacjentów z psychozą. Wymaga to od terapeuty podejścia empatycznego, ale zorientowanego na cel. Cierpienie związane z omawianiem doświadczeń urazowych jest zwykle przejściowe, natomiast ciężar poruszania się przez życie z utrzymującymi się objawami PTSD jest wielokrotnie poważniejszy, gdyż powoduje wzajemne wzmacniania się objawów PTSD i psychozy.

Wskazania do EMDR w psychozie:

  • EMDR wskazane jest , gdy objawy PTSD towarzyszą objawom psychozy;
  • EMDR wskazane jest również w leczeniu objawów wytwórczych nawiązujących bezpośrednio do wcześniejszych urazowych doświadczeń, np. w przypadku paranoi, która rozwija się bezpośrednio po fizycznej napaści lub w przypadku głosów, które nawiązują do traumy;
  • Zastosowanie EMDR jest wskazane również, gdy życiowe doświadczenia wpływają pośrednio na psychozę poprzez podstawowe przekonania na temat siebie, innych i świata. Na przykład, ktoś nad kim znęcano się w szkole spodziewa się negatywnych zachowań ze strony innych ludzi i w późniejszym czasie rozwijają się u niego urojenia paranoiczne; albo też wykazano, że niska samoocena wpływa na sposób reagowania na obraźliwe głosy;
  • EMDR może też być zastosowane do przetworzenia negatywnych, nierealistycznych i lękowych wyobrażeń dotyczących przeszłości lub też negatywnych wyobrażeń związanych z psychozą (doświadczeniami psychotycznymi).

Model dwóch metod

Podejście dwóch metod ma na celu pomóc terapeucie w konceptualizacji przypadku  i sformułowanie hipotez odnośnie tego, jakie cele pracy (target) mają zasadnicze znaczenie dla zmniejszenie nasilenia objawu. Innymi słowy, jest to procedura mająca na celu wybranie wspomnienia do przetwarzania za pomocą standardowej procedury. 

Pierwsza metoda polega na skupieniu się na problematycznych objawach i zidentyfikowaniu wspomnień, które odegrały w stosunku do nich rolę przyczynową lub powodowały nasilenie tych objawów. Dokonuje się to poprzez bezpośrednie pytania skierowane do pacjenta np. „Z Pana/i punktu widzenia, jakie wydarzenie jest odpowiedzialne za obecne objawy lub mogło wpłynąć na ich pogorszenie?” lub „Jakie wydarzenia doprowadziły według Pan/i do tych objawów?”. W ten sposób na linię czasu zostają naniesione wydarzenia, a następnie zostaje określona hierarchia ich ważności.

Druga metoda polega na zidentyfikowaniu wspomnień będących podłożem dysfunkcyjnych przekonań podstawowych. Ma ona szczególnie zastosowanie w złożonych sytuacjach, gdzie przekonania pacjenta odgrywają istotną rolę w jego funkcjonowaniu. Dokonuje się to poprzez pytania skierowane do pacjenta, na przykład, „Co spowodowało, że zaczął Pan, że jest Pan … [przekonanie podstawowe]?”. Następnie te wspomnienia są przetwarzane za pomocą standardowej procedury.

(cdn)

Warsztat diagnozy zaburzeń dysocjacyjnych w oparciu o wywiad TADS-I

17.11.2017 i 1.12.2017, w godzinach 15.00 – 20.00
Centrum Badań nad Traumą i Dysocjacją
Uniwersytet SWPS w Katowicach

Wczesna i przewlekła trauma związana z zaniedbaniem, nadużyciem fizycznym, seksualnym lub emocjonalnym, może skutkować poważnymi objawami psychiatrycznymi. Chociaż tego typu doświadczeniom poświęca się coraz więcej uwagi, to rozpoznawanie objawów posttraumatycznych, w szczególności dysocjacji, nadal wydaje się niewystarczające. Pacjenci z historią traumy zgłaszają się do specjalistów zdrowia psychicznego z różnymi dolegliwościami i problemami, ale rzadko wiążą je z wydarzeniami urazowymi, unikają wspomnień związanych z traumą i niechętnie o niej mówią. Z tego względu umiejętność postawienia właściwej diagnozy jest bardzo ważna. W nabyciu tej umiejętności praktycznej pomocne będzie zaznajomienie się z teorią dysocjacji strukturalnej, której podstawy przedstawione zostaną na seminarium wprowadzającym do zaburzeń dysocjacyjnych 13 października.

W czasie dwóch pięciogodzinnych spotkań warsztatowych przedstawimy korzystanie z ustrukturyzowanego wywiadu TADS-I (Trauma and Dissociation Symptoms – Interview), który pozwala na ustalenie w sposób rzetelny rozpoznania zaburzeń dysocjacyjnych. W pierwszej części warsztatu zaprezentowane zostaną poszczególne części wywiadu w oparciu o przykłady kliniczne pozwalające różnicować zaburzenia dysocjacyjne od niedysocjacyjnych. Przedstawimy możliwe odpowiedzi pacjentów na poszczególne pytania wywiadu oraz wskażemy, w jaki sposób uściślać uzyskiwane odpowiedzi, aby ostatecznie zmierzać do postawienia właściwego rozpoznania.

Formularz rejestracyjny: REJESTRACJA

Prowadzący:
Dr n. med. Radosław Tomalski – psychiatra, certyfikowany psychoterapeuta i superwizor SNP PTP, ordynator Dziennego Odziału Psychiatrycznego w CZP Feniks w Sosnowcu. Czytaj więcej: http://superwizja.slask.pl/rtomalski

Dr n hum. Igor Pietkiewicz – certyfikowany psychoterapeuta i superwizor SNP PTP, adiunkt katowickiego wydziału Uniwersytetu SWPS, kierownik Centrum Badań nad Traumą i Dysocjacją. Czytaj więcej: http://superwizja.slask.pl/ipietkiewicz

Informacja o kosztach:
Koszt uczestnictwa w warsztatach wynosi 200 zł. Opłata obejmuje uczestnictwo, materiały używane w czasie warsztatu, catering w trakcie przerw kawowych.

Opłatę za seminarium proszę wpłacać na konto nr: 17 1750 0009 0000 0000 1095 1089 w Reiffeisen Bank Polska S.A., którego właścicielem jest Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa.

W tytule przelewu proszę wpisać: warsztat TADS, Imię i nazwisko uczestnika

Zasady dotyczące rejestracji i rezygnacji z uczestnictwa:
Ostateczna rezerwacja udziału w seminarium gwarantowana jest po dokonaniu rejestracji i opłaty do 27 października 2017 r. Ilość miejsc jest ograniczona. Rezygnacja z udziału i całkowity zwrot kosztów są możliwe do 3 listopada 2017. Po tym terminie rezygnacja wiąże się z utratą opłaty za uczestnictwo w seminarium.

Data i miejsce: 17 listopada 2017 i 1 grudnia 2017, 15.00 – 20.00
Uniwersytet SWPS, WZ Katowice, Techników 9, sala 111 (I piętro)

Kontakt: Dr n.hum Igor Pietkiewicz, ipietkiewicz@swps.edu.pl

Organizatorzy:


Kontrowersje dotyczące fazy stabilizacji

W trakcie swojego wystąpienia (zob. abstrakt) na odbywającej się w Barcelonie na początku lipca 2017 r. konferencji EMDR, Dolores Mosquera przedstawiła kontrowersje dotyczące fazy stabilizacji w leczeniu złożonego PTSD (Complex PTSD, C-PTSD). Chociaż obecnie w żadnej klasyfikacji psychiatrycznej taka jednostka nozologiczna nie jest uwzględniona, osoby zajmujące się leczeniem zaburzeń związanych z traumą posługują się powszechnie tym rozpoznaniem i prawdopodobnie zostanie ono też uwzględnione w kolejnej wersji klasyfikacji WHO (ICD-11).

Uznawanym przez większość terapeutów standardem leczenia C-PTSD jest prowadzenie terapii w sposób fazowy, gdzie faza pierwsza służy uzyskaniu stabilizacji objawów, aby w drugiej fazie można było przepracowywać traumatyczne wspomnienia, unikając dalszej destabilizacji związanej z reaktywacją traumy. W ostatnich latach toczy się jednak dyskusja, czy faza stabilizacji jest konieczna i czy być można u niektórych pacjentów przyspieszyć moment przepracowania traumatycznych wspomnień. Wystąpienie psycholożki i psychoterapeutki Dolores Mosquera odnosiło się do tej kontrowersji. Autorka ma duże doświadczenie w obszarze leczenia zaburzeń osobowości, zaburzeń dysocjacyjnych, PTSD i C-PTSD, w szczególności z zastosowaniem metody EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). Z jednej strony zwracała uwagę, że zbyt długa praca przygotowawcza w przypadku niektórych pacjentów może budzić wątpliwości natury etycznej, jeśli jest postrzegana jako niepotrzebna. Z drugiej strony, Mosquera zwracała uwagę na fakt, że EMDR może spowodować  ujawnienie u niektórych pacjentów skompensowanego zaburzenia dysocjacyjnego lub też doprowadzić do poważnej dekompensacji rozpoznanego już zaburzenia. Autorka przedstawiała też możliwości wykorzystywania EMDR w fazie stabilizacji, a nie tylko jako metodę przepracowywania traumatycznych wspomnień. Podkreśla, że brak jest badań naukowych porównujących leczenie osób, u których zastosowano fazę stabilizacji i tych, u których pominięto ten etap.

Ustalenie kiedy pacjent jest gotowy do rozpoczęcia drugiej fazy leczenia (przepracowywania traumatycznych wspomnień), opiera się bardziej na klinicznym doświadczeniu. Bierze się pod uwagę czynniki takie jak: zdolność do regulowania emocji (lub korzystania z pomocy terapeuty w tym zakresie), zdolność do utrzymywania podwójnej uwagi (dual attention), zdolność do zauważania wrażeń cielesnych i tolerowania ich, ko-świadomość (między częściami dysocjacyjnymi w zaburzeniach dysocjacyjnych), posiadanie zewnętrznych źródeł wsparcia poza terapią.

 

Dolores Mosquera  is a psychologist and psychotherapist. She is the director of the Institute for the Study of Trauma and Personality Disorders (INTRA-TP) in A Coruña, Spain, a private institution where she has worked with EMDR therapy for many years on cases related to severe traumatization. She is an EMDR Europe Consultant and Facilitator. She has extensive teaching experience, leading seminars, workshops, and lectures nationally and internationally. She has published many books and articles on personality disorders, complex trauma, and dissociation, and is a recognized expert in this field. She collaborates with the Programa de Atención Psicolóxica a Mulleres que sufren Violencia de Xénero (PAPMVX, Galician acronym for Psychological Counseling Program for Women Victims of Domestic Violence), Abramos o Círculo: Programa de atención psicolóxica a hombres con conductas violentas (Let’s Open the Circle: Psychological Counseling Program for Males with Violent Behavior), and the Red Nacional de Psicólogos para la Atención a Víctimas del Terrorismo (National Psychologist Network for the Assistance of Victims of Terrorism). She has published numerous books, available at Amazon.

 

Rozpoznawanie zaburzeń związanych z traumą

13 października 2017, 16.00 – 20.00
Centrum Badań nad Traumą i Dysocjacją
Uniwersytet SWPS w Katowicach

Wczesna i przewlekła trauma związana z zaniedbaniem, nadużyciem fizycznym, seksualnym lub emocjonalnym, może skutkować poważnymi objawami psychiatrycznymi. Chociaż tego typu doświadczeniom poświęca się coraz więcej uwagi, to rozpoznawanie objawów posttraumatycznych, w szczególności dysocjacji, nadal wydaje się niewystarczające. Pacjenci z historią traumy zgłaszają się do specjalistów zdrowia psychicznego z różnymi dolegliwościami i problemami, ale rzadko wiążą je z wydarzeniami urazowymi, unikają wspomnień związanych z traumą i niechętnie o niej mówią.

W czasie czterogodzinnego seminarium wprowadzającego przedstawimy specyfikę objawów związanych z traumą i  zaprezentujemy przykłady objawów dysocjacyjnych z wykorzystaniem materiału wideo. Przedstawimy narzędzia służące do badań przesiewowych i diagnostyki pomocne dla psychologów i psychiatrów. Opowiemy o standardach leczenia i znaczeniu dopasowania formy terapii do diagnozy.

Formularz rejestracyjny: REJESTRACJA

Prowadzący:
Dr n. med. Radosław Tomalski – psychiatra, certyfikowany psychoterapeuta i superwizor SNP PTP, ordynator Dziennego Odziału Psychiatrycznego w CZP Feniks w Sosnowcu. Czytaj więcej: http://superwizja.slask.pl/rtomalski

Dr n hum. Igor Pietkiewicz – certyfikowany psychoterapeuta i superwizor SNP PTP, adiunkt katowickiego wydziału Uniwersytetu SWPS, kierownik Centrum Badań nad Traumą i Dysocjacją. Czytaj więcej: http://superwizja.slask.pl/ipietkiewicz

Informacja o kosztach:
Koszt uczestnictwa w seminarium wynosi 70 zł. Opłata obejmuje uczestnictwo w warsztacie, materiały używane w czasie warsztatu, catering w trakcie przerw kawowych.

Opłatę za seminarium proszę wpłacać na konto nr: 17 1750 0009 0000 0000 1095 1089 w Reiffeisen Bank Polska S.A., którego właścicielem jest Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa.

W tytule przelewu proszę wpisać: seminarium Zaburzenia posttraumatyczne, Imię i nazwisko uczestnika

Zasady dotyczące rejestracji i rezygnacji z uczestnictwa:
Ostateczna rezerwacja udziału w seminarium gwarantowana jest po dokonaniu rejestracji i opłaty do 6 października 2017 r. Ilość miejsc jest ograniczona. Rezygnacja z udziału i całkowity zwrot kosztów są możliwe do 6 października 2017. Po tym terminie rezygnacja wiąże się z utratą opłaty za uczestnictwo w seminarium.

Data i miejsce: 13 października 2017, 16.00 – 20.00
Uniwersytet SWPS, WZ Katowice, Techników 9, sala 111 (I piętro)

Kontakt: Dr n.hum Igor Pietkiewicz, ipietkiewicz@swps.edu.pl

Organizatorzy:


 

Komentarze na temat wcześniejszych edycji seminarium: