Zaburzenia dysocjacyjne u dzieci i młodzieży

Zaburzenia dysocjacyjne u dzieci i młodzieży prezentują wiele trudności diagnostycznych i terapeutycznych, a trudności te wydają się jeszcze większe niż u dorosłych. Problemy diagnostyczne wynikają ze słabego rozpowszechnienia wiedzy na temat tego zaburzenia, jego objawów i sposobów diagnozowania, co związane jest z nieobecnością informacji na ten temat w programach szkolenia psychoterapeutów, psychologów i psychiatrów. Niewielu klinicystów bierze pod uwagę rozpoznanie u dzieci złożonych zaburzeń dysocjacyjnych takich jak dysocjacyjne zaburzenie tożsamości (DID), choć wiadomo, że większość dorosłych z DID ma już wyraźne cechy zaburzenia w dzieciństwie. Przekłada się to na błędne rozpoznawanie u dzieci z DID np. zaburzeń afektywnych dwubiegunowych lub zaburzeń z kręgu schizofrenii. Diagnozowanie  zaburzeń dysocjacyjnych jest utrudnione również przez brak narzędzi diagnostycznych oraz ograniczony dostęp do szkoleń w tym zakresie.

Badania naukowe nad rozpoznawaniem i leczeniem zaburzeń dysocjacyjnych u dzieci są również obszarem niewystarczająco rozwiniętym. Dysponujemy głównie opisami pojedynczych przypadków lub ich serii, z których większość pochodzi z lat ’80 i ’90 XX wieku. Co ciekawe, prawie wszystkie te przypadki (93% z 255 opisanych) zostały zidentyfikowane już w trakcie trwającej terapii (Boysen, 2011).

Jednakże, kiedy w systematyczny sposób poddano badaniom przesiewowym młodzież w wieku 11-17 lat korzystającą z poradni psychiatrycznej uzyskano zupełnie inne wyniki (Sar i wsp, 2014). Wśród 176 pacjentów, którzy zgłosili się do poradni w ciągu 2 miesięcy, aż 33 osoby spełniało kryteria diagnozy złożonych zaburzeń dysocjacyjnych, w tym 12 dysocjacyjnego zaburzenia tożsamości (DID). Diagnoza została postawiona na podstawie testów przesiewowych oraz ustrukturyzowanego wywiadu klinicznego SCID-D na podstawie kryteriów DSM-IV. Jednakże ze 116 pacjentów zaproszonych na pogłębione badanie ostatecznie wzięło w nim udział jedynie 73 osoby. Oznacza to, że częstość zaburzeń dysocjacyjnych w tej grupie mogła być większa, biorąc pod uwagę silną tendencję do unikania charakterystyczną dla pacjentów z zaburzeniami dysocjacyjnymi. 

Terapia złożonych zaburzeń dysocjacyjnych jest niezwykle wymagającym zadaniem, które w przypadku dzieci prezentuje dodatkowe trudności związane z zależnością od opiekunów i możliwym bieżącym nadużyciem. Poznanie ogólnych zasad psychoterapii tych zaburzeń może stanowić drogowskaz dla terapeutów, którzy pracują z dziećmi i młodzieżą z doświadczeniem traumy.  Z tego względu Komisja ds. Dzieci i Młodzieży Europejskiego Towarzystwa Traumy i Dysocjacji (European Society for Trauma and Dissociation, ESTD) przygotowała zalecenia kliniczne dotyczące diagnozy i leczenia dzieci i młodzieży z objawami i zaburzeniami dysocjacyjnymi. Zalecenia te w polskiej wersji językowej dostępne będą wkrótce w zakładce WIEDZA na stronie www.traumaidysocjacja.pl

Boysen, G. A. (2011). The scientific status of childhood dissociative identity disorder: A review of published research. Psychotherapy and psychosomatics, 80(6), 329-334. doi: 10.1159/000323403

Sar, V., Önder, C., Kilincaslan, A., Zoroglu, S. S., & Alyanak, B. (2014). Dissociative identity disorder among adolescents: prevalence in a university psychiatric outpatient unit. Journal of Trauma & Dissociation, 15(4), 402-419.